نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• سوسن قاسمی حیدری
• حمید حاجیان پور

گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

چکیده

در واقع آزادی از اساسی ترین بحثهای زندگی سیاسی و اجتماعی است و از دیرگاه مورد توجه انسان بوده، چرا که؛ آزادی خواسته ی همه انسان هاست و همه دوست دارند آزاد زندگی کنند و در زندگی خود دست به انتخاب بزنند.
زمان آشنایی ایرانیان با غرب در دوره قاجار، آزادی به عنوان مفهومی اعتباری به کار رفت؛که معنا و تعریفی خاص و متفاوت از گذشته داشت. در این معنا، روشنفکران دوره ی قاجار؛ به خصوص عهد ناصرالدین شاه سهم بسزایی در وارد کردن این مفهوم و تطبیق دادن آن با فرهنگ جامعه ی اسلامی – ایرانی داشتند. این پژوهش در صدد است ضمن واکاوی مفهوم آزادی در آثار متفکران غربی، به مسیر عزیمت آن مؤلفه به ایران، تعریف آن و چگونگی تلاش اندیشه گران ایرانی برای تطبیق این مفهوم با فرهنگ جامعه ی ایران بپردازد و نشان دهد که ظهور اندیشه ها و مفاهیم نو ؛ از جمله مفهوم آزادی در دوره پیش از مشروطه، مشروطه و پس از آن دارای پیشینه ای قابل توجه در ایران و اسلام بوده و اندیشه گران ایرانی، با استفاده از ظرفیت ها و داشته ها ی فرهنگ خودی، سعی در ارائه تعریفی از آن مطابق با جامعه ی ایرانی داشته اند. از این رو آزادی مورد اندیشه گران غربی در فرهنگ ایرانی- اسلامی پیشینه و مفهوم خاص خود را داشته و قابلیت عملی شدن اقسام مختلف آن، چون آزادی افکار، باور و بیان، عقیده و قلم را داراست. لذا ظهور آن ها در دوره قاجار آنی و بی مقدمه نبوده است.

کلیدواژه‌ها

• آزادی
• آخوندزاده
• مستشارالدوله
• میرزا ملکم خان
• طالبوف
• میرزا آقا خان کرمانی