پ‍‍‍ژوهش‌نامه فرهنگ و معارف دینی

تاثیر مبانی کلامی در سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای مدرسی معارف اسلامی، تاریخ تمدن اسلامی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری مذاهب فقهی

3 دانشیار پژوهشکده فرهنگ و علوم اسلامی

4 دانشجوی دکترای مذاهب فقهی دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

در کلام و اصول دین «اهل سنّت و جماعت» از ابوالحسن علی بن اسماعیل اشعری پیروی می کنند اما امامیه در کلام از روش استدلال عقلی پیروی می‌کنند و برای تفکر عقلانی اهمیت بسیار قائل است، با تفکر اشعری که اصالت را از عقل گرفته و آن را تابع ظواهر الفاظ می کرد، مخالف و مغایر است. اصولاً طرح بحث‌های عقلی عمیق در معارف امامیه اولین بار توسط علیعلیه‌السلام در خطبه و دعوات و مذاکرات آن حضرت مطرح شد. به همین خاطر مباحث کلامی در احادیث شیعه بر پایه دقیق ترین روش عقلی و برهانی مورد تحقیق قرار گرفته و بدین جهت احادیث شیعه در زمینه معارف دینی، از اصیل ترین منابع متکلمان و حکیمان امامیه به شمار می‌رود.بنابراین کلام شیعه از طرفی از بطن حدیث شیعه بر می‌خیزد و از طرف دیگر با فلسفه شیعه آمیخته است.همین مشرب کلامی باعث تفاوت‌هایی در مسائل کلامی شد.در تحقیق حاضر که به روش تحلیلی توصیفی و کتابخانه ای به انجام رسیده است به بررسی مبانی کلامی در سنت پرداخته می شود که نتایج حاصله از این تحقیق نیز بدین ترتیب بوده که اختلاف در بحث خلافت و امامت یکی از مهمترین اختلافات بین شیعه و سنی که خود منجر به تفاوت‌های دیگر در این دو مذهب شده، بحث خلافت و امامت است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

 . ابن‌اثیر، عزالدین، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، دارالفکر، بیروت، 1409 ق.
2. ابن‌منظور، محمدبن مکرم، لسان العرب، (1414)؛ بیروت، دار صادر.
3. أبوحبیب، دکتور سعدی، القاموس الفقهی، دارالفکر، دمشق – سوریه، 1408ق.
4. احمد ابن حنبل شیبانی ؛ مسند احمد، چاپ دوم ،دار احیاء تراث العربیه1415
5. ایجی، قاضی عضدالدین و جرجانی، سید شریف، شرح مواقف، انتشارات رضی، قم، 1370 ش.
6. باجی، سلیمان بن خلف، التعدیل والتجریح، دارالتدمریه، ریاض، 1430ق.
7. بهارانچی، محمد حسین، آیات الفضائل، یا فضائل علیعلیه السلام در قرآن، دفتر تبلیغات اسلامی، قم،
8. تاریخ ابن خلدون، عبد الرحمن بن محمد ابن‌خلدون،
9. تفتارانی، سعدالدین، شرح مقاصد، انتشارات رضی، قم، 1370 ش.
10. خرازی، سید محسن، بدایة المعارف الالهیة فی شرح عقائد الامامیة،
11. ربانی، گلپایگانی، علی، ‌مدخلی بر علم کلام، انتشارات دارالفکر، چ اول، ۱۳۷۸.
12. رشید رضا، محمد، تفسیر القران الحکیم ( تفسیر المنار)، دار المعرفة، بیروت، لبنان، چاپ دوم.
13. شاطبی غرناطی، إبراهیم بن موسى، الموافقات فی أصول الفقه، ج4، ص76
14. شوکانی، محمد بن علی بن محمد، إرشاد الفحول إلی تحقیق الحق من علم الأصول، ج1، ص95،
15. طباطبایی حکیم، محمد تقی، الاصول العامه للفقه المقارن، تهران‬، المجمع العالمی لاهل البیت علیه السلام‏‫، ۱۴۳۲ق.‬‏‫‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬
16. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ دوم، ۱۳۹۰ق.
17. طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، مکتبة خیّاط، بیروت.
18. علامه امینی، الغدیر، دار کتب عربیه، بیروت.
19. قمی، میرزا ابوالقاسم، قوانین الاصول، ص409.
‌20. لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق‌ الالهام، اصفهان، بی‌تا،
21. مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، مؤسسة وفا،‌ بیروت.
22. محمد ابن اسماعیل بخاری ، صحیح بخاری باب مناقب عباس ابن عبد المطلب حدیث 3710، چاپ سوم ،بیروت ؛ دارالکتب العلمیه
23. مطهری، شهید مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، چ دوم، ۷۲.
24. مطهری، مرتضی‌، آشنایی‌ با علوم‌ اسلامی، بخش‌ کلام، قم، انتشارات‌ اسلامی، 1365.
25. معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، انتشارات امیرکبیر، چاپ دهم،
 
پ‍‍‍ژوهش‌نامه فرهنگ و معارف دینی
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 7
شهریور 1403
صفحه 123-132
  • تاریخ دریافت: 23 خرداد 1402
  • تاریخ بازنگری: 26 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 25 مهر 1402