نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مهرداد آقائی ¹
• اکبر بشیری ²

¹ دانشیار زبان و ادبیات عربی دانشگاه محقق اردبیلی

² عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور استان لرستان مرکز بروجرد

چکیده

نهج البلاغه به زعم غالب نهج البلاغه پژوهان، کتابی فرادانش بشری است که فهم تفصیلی آن لازمة تسلط به دانش‌های ارزشمندی چون علوم بلاغی است. سخنان سرشار از بلاغت امام همام توأم با فصاحت همه فصحا و بلغا را بر آن داشته که در عرصه قلم‌فرسایی و سخنوری در برابر شیواسخنی و رساسخنی امیر بیان این حقیقت را بیان کنند که نهج‌البلاغه منبع قابل اعتمادی برای علم بلاغت و علوم ادبی است. هدف این مقاله نمایش و پایش چنین عرصه‌هایی از سخن‌وری و خیال‌پروری امیرمؤمنان در شرح‌های ابن ابی‌الحدید و ابن میثم بحرانی و ترجمه‌های آن‌هاست، و پاسخ به این پرسش که این دو شارح چگونه توانسته‌اند از عهدة انتقال مفاهیم و پیام‌های این کتاب بلاغی برآیند؛ به‌طوری‌که در این راستا همه ظرایف و لطایف بیانی را به شکل علمی و ادبی بیان کنند. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی بر آن است تا با مقایسه دو شرح مذکور و ترجمة آن‌ها این مسأله را تبیین کند که نهج البلاغه علاوه بر فصاحت و بلاغت دارای معانی و مفاهیم والایی است که با فطرت انسان گره خورده و از سرچشمه وحی مایه گرفته است و در خطبه‌ها از واژه‌ها و تشبیهات و استعارات و نکته‌های دقیق بلاغی استفاده شده است و چنانچه از شروح مختلف بر می‌آید پرداختن به نکات و ظرایف خاص نهج البلاغه مستلزم نهایت دقت و تسلط بر مفاهیم موجود در آن است.

کلیدواژه‌ها

• نهج البلاغه
• امام علی(ع)
• ابن ابی الحدید
• ابن میثم
• صور خیال
• زیباشناسی