نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• مسعود طالبی مقدم ¹
• محمد مرادی ²

¹ دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث قم

² استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه قرآن و حدیث قم

چکیده

رُؤْیَت خدا، مسئله‌ای کلامی درباره امکان یا عدم امکان دیدن خدا با چشم در دنیا و آخرت است که از گذشته تا کنون، میان فرقه‌های اسلامی از جنبه‌های مختلف کلامی، قرآنی، روایی و عرفانی مورد بحث قرار گرفته، برخی، جواز وقوع رؤیت خداوند را عقلاً و نقلاً در دنیا و در آخرت منکر شده و در مقابل، عده‌ای بر این باورند که حتما در آخرت رخ خواهد داد و برخی دیگر نیز رؤیت الهی را از سنخ شهود قلبی در نظر می‌گیرند. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، درصدد بیان و مقایسه اندیشه دو اندیشمند کلامی عرفانی، -فخر رازی و ابن‌عربی- در مورد مسئله رؤیت خداوند است. این پژوهش سعی دارد تا پس از گذری بر چیستی رؤیت خداوند، به بررسی دیدگاه‌های موجود در این زمینه و دلائل اختلاف دیدگاه‌ها بپردازد. سپس مسئله رؤیت خداوند در اندیشه فخر رازی و ابن‌عربی مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است. بررسی‌های صورت گرفته حاکی از آن است که فخرالدین‌رازی براساس ظاهرِ برخی از آیات و روایات، رؤیت خداوند را جایز و آن را یک نوع رؤیت بصری می‌داند، وی تأکید می‌کند که اگر رؤیت خدا در دنیا ممکن نباشد، حتما در آخرت ممکن خواهد شد، اما ایشان معلوم نمی‌کند که چگونه رؤیتی در نظر اوست؛ اما ابن‌عربی با صراحت رؤیت بصری را رد نموده و معتقد است رؤیت به معنای کشف و شهود قلبی با چشم حق از طریق مظاهر خداوند حاصل خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

• رؤیت خدا
• فخر رازی
• ابن‌عربی
• رویت بصری
• کشف و شهود قلبی