حمایت و صیانت از تولید ملی در سیره علما و روحانیون عصر قاجار (سال‌های 1324-1264 هـ .ق)

ورود کالاها و محصولات ماشینی غربی به دلایل مختلفی نظیر نوآوری در تولید و برتری تکنولوژی و تفوق سیاسی- نظامی و غیره روانه بازار شهرهای بزرگ و کوچک ایران در دوره قاجار شد. ورود سیل آسای محصولات جدید خارجی و تعارض این عناصر با عادت‌ها و ارزش‌های فرهنگی و دینی غالب در جامعه باعث ایجاد واکنش در بین برخی از گروه‌ها و اقشار جامعه گردید. علما و روحانیون عصر قاجار از نخستین گروه-هایی بوده که تبعات اقتصادی، فرهنگی و مذهبی این تجارت جدید را درک کرده و برای حمایت از تولیدات داخلی و حفظ قدرت و ثروت ملی به نفی کالاهای خارجی پرداختند. ایشان در اعلامیه ها و فتاوای خویش ضمن تحریم کالاهای خارجی به تشویق مردم و تجار برای استفاده از تولیدات داخلی پرداخته و خطر نفوذ اقتصادی و سلطه کفار و بیگانگان را بر همگان گوشزد کرده و به مخالفت با سیاست های اقتصادی دربار و عمال قاجار دست‌ زده و بر اعطای امتیازات تجاری متعدد اعتراض کرده و آن را موجب وابستگی بیشتر کشور به بیگانگان دانسته اند. علمای شیعه دوره قاجار با چنین رهیافتی وقت خود را مصروف حمایت از تولیدات داخلی کرده و علاوه بر آن در بُعد عملی نیز دست‌به‌کار شده و تلاش هایی برای ایجاد صنایع جدید در کشور و رفع نیازها و حوایج مردم انجام دادند. چنانکه مشخص است این نوشتار به دنبال آن است تا با بهره‌وری از منابع مختلف کتابخانه‌ای و به شیوه‌ی تحقیقات تاریخی، سیره عملی علما و روحانیون عصر قاجار در حمایت و صیانت از تولیدات ملی و داخلی را بررسی و تحلیل کند.